Organ nakilli hastalar kendilerini yeniden doğmuş olarak nitelendirirler ve yepyeni bir hayata başladıklarını düşünürler. Birçoğu ameliyat gününü 'Transplant Doğum Günü’ olarak kutlarlar. Trasplantınızın başarısı ile sizi eskisinden çok daha iyi bir hayat beklemektedir.

 

Transplantasyon sonrası eve gidiş

Transplantasyon sonrasında eve gidiş genellikle mutlu ve duygusal bir olaydır, ancak ilk haftalarda bu mutluluk hissine endişe ve hatta hafif bir depresyon eşlik edebilir. İyileşmenin haftalar süren bir süreç olduğunu anlamak büyük önem taşır. Hem siz hem de aileniz için yeni yaşam biçimine alışmak biraz zaman alır; organ nakli ile yaşamak zaman gerektiren bir öğrenme sürecidir. Çoğu insan, aktif olduğu taktirde, özellikle de uzun rehabilitasyon sürecini atlatmak için karartı çaba gösterdiğinde bu durumun üstesinden daha iyi gelmektedir.

Yaklaşık üç ay süren ilk hassas devrenin son bulmasıyla neredeyse bütün karaciğer transplantasyonlu hastalar eski ve hastalık öncesi yaşamlarına geri dönerler. Nakledilmiş bir organla yaşayanları etkileyecek olası sorunlara rağmen, transplantasyon geçiren hastaların çoğu normal bir yaşam tarzına yeniden kavuşurlar. Çalışırlar, bir aileye sahip olurlar, çocuk yetiştirirler ve toplumda yaralı bir rol oynarlar.
İyileşme dönemi haftalarca sürebilir. Bunu kısaltmak sizin elinizdedir.

 

Transplantasyon sonrası perhiz ve beslenme

Transplantasyon öncesinde uzun bir zaman hasta kaldınız ve muhtemelen çok kilo kaybettiniz. Bu yüzden, düzenli olarak yemek yemek, iyileşme döneminizin önemli bir kısmını oluşturur. Sağlıklı ve dengeli beslenme tekrar ayağa kalkmanıza yardım edecektir. Ne yazık ki kortizon kullananların neredeyse hepsinde yaşanan etkilerinden biri iştahta belirgin bir artıştır. Böylelikle, kilo alma, birçok transplantasyon hastası için ciddi bir uzun dönem sorunudur ve kilonuz ile kan şekerinizi kontrol altında tutmak için az yağlı ve az şekerli bir perhize ihtiyaç duyabilirsiniz. İhtiyaçlarınızı karşılamaya yönelik dengeli bir perhiz sağlayacak bir yeme-içme planı oluşturmanıza yardım etmesi için beslenme uzmanına danışınız.

Perhiziniz aşağıdakileri içermelidir

• Meyveler
• Sebzeler
• Taneli tahıllar ve ekmekler
• Az yağlı süt ve süt ürünleri ya da diğer kalsiyum kaynakları
• Yağsız etler, balık, kümes hayvanları ya da diğer protein kaynakları

Beslenmenizde dikkat edeceğiniz noktalar

• Her gün tartılın.
• Öğün aralarında kek ve bisküvi gibi şekerli abur cuburlardan kaçının.
• Acıktığınızı hissettiğinizde biraz meyve ya da sebze (düşük kalorili) yiyin.
• Her gün yaklaşık iki litre sıvı almaya çalışın. Bu, böbrekleriniz için yararlıdır Vücudunuzdan atıkları atmaya yardım eder, şişe suyu, bitki çayları, az yağlı pastörize süt ve meyve suları uygun seçeneklerdir.
• Her zaman taze meyveleri yıkayın ve soyun.
• Patates gibi toprakta büyüyen sebzeler her zaman soyulmalı ve kaynayan suda kaynatılmalıdır.
• Sebzeleri düdüklü tencerede pişirmek, bunların içerdiği vitaminleri koruyacaktır ayrıca zaman ve elektrik tasarrufunun da iyi bir yoludur.
• Marul gibi çiğ sebzeleri yemeyin.
• Pastörize olmayan sütten yapılmış peynir yemeyin küflü peynirlerden kaçının.
• Süt, peynir, yağ ve yoğurt gibi ürünleri her seferde az miktarda satın alın; böylece onları taze olduklarında yiyebilirsiniz. Kilonuz ile kan şekerinizi kontrol altında tutmak için az yağlı ve az şekerli bir perhize ihtiyaç duyabilirsiniz.

 

Transplantasyon sonrası tuz (sodyum)

Kortizonların diğer biryan etkisi de vücudunuzun tuz depolamasına neden olmasıdır. Bu, vücudun su tutmasına ve yüksek kan basıncına sebep olabilir Tuz alımını kısıtlamalısınız. Bunun için;

• Yemek pişirirken az tuz kullanın
• Pişmiş yemeğe tuz eklememeye çalışın
• Patates cipsi gibi tuzlu gıdalardan sakının
• Konserve gıdalardan kaçının (bunlar genelde çok tuz içerirler)
• Kortikosteroidler vücudunuzun tuz depolamasına neden olur.

 

Transplantasyon sonrası egzersiz

Fiziksel faaliyetler, vücudu olduğu kadar ruhu da canlandırır. Düzenli egzersizlere katılan hastalar bunun genel iyi olma duygusunu pekiştirdiğini ve çalışmak, eğlenmek ve kişisel ilişkiler için daha fazla enerjiye sahip olduklarını söylerler. Egzersiz aldığınız kiloları yakar, böylece kilonuzu kontrol altında tutmanıza yardım eder.

Uzun bir hastalık dönemiyle güçsüzleşen kaslarınızı güçlendirmek için günlük egzersiz yapmak önemlidir. Egzersiz programınız kademeli olarak gelişmelidir ve egzersiz düzeyinizi yavaş yavaş artıran bir program olmalıdır. Bu yolla, vücudunuzda incinme ya da ciddi sakatlığa yol açmaksızın egzersizin bütün yararlarını elde edeceksiniz. En iyi egzersiz yürümedir, Özellikle güzel ve temiz havalarda yapılan yürüyüşler sizin daha iyi uyumanızı barsaklarınızın daha iyi çalışmasını sağlar. Merdiven çıkmak da egzersize başlamak için iyi bir yoldur; fakat aşırıya kaçmamaya özen gösterin ve yorulur yorulmaz dinlenin. Kısa zamanda gücünüze tekrar kavuştuğunuzu fark edecek ve diğer egzersiz biçimlerini deneyebileceksiniz. Bisiklete binme, yüzme ve yürüme, genel kas gücünüzü artırmak için çok yararlıdır ve her sey yolunda giderse ameliyattan sonra üç ay gibi kısa bir zamanda tenis ve jogging gibi diğer hobilere yönelebilirsiniz. Ayrıca egzersiz yaparak ilaç yan etkilerinden olan kemik erimesi ile de başa çıkabilirsiniz. Herhangi bir egzersiz programına başlamadan doktorunuza ya da transplantasyon ekibinize danışmayı unutmayın.

Aşağıdaki semptomların herhangi birini görürseniz, doktorunuzun tavsiyesine kadar egzersizlerinizi durdurun ya da erteleyin:

• Göğsünüzde, boynunuzda ya da çenenizde ağrı ya da basınç
• Uykusuzlukla bağlantılı olmayan aşırı yorgunluk
• Alışılmadık nefes darlığı
• Egzersiz sırasında veya sonrasında baş dönmesi, sersemlik
• Transplantasyon sonrası ortaya çıkan, egzersiz sırasında veya sonrasında sürekli hızlı veya düzensiz nabız

Transplantasyon sonrası araba kullanma

Transplantasyonu izleyen ilk dört hafta içinde araba kullanmanız yasaktır.

 

Transplantasyon sonrası alkol

Alkol karaciğer tarafından parçalanıp karaciğer hasarlarına sebep olabileceği için alkollü içeceklerden uzak durmalısınız.

 

Transplantasyon sonrası sigara kullanımı

Sigarayı kesinlikle bırakın! Sigara yalnız sizin için değil herkes için zararlıdır. Yardıma gereksinim duyuyorsanız, doktorunuza başvurunuz; o size gereken yardımı verecek ekiple tanıştıracaktır.

 

Transplantasyon sonrası cinsel faaliyet

Başarılı transplantasyonlardan birkaç ay sonra, kendinizi yeteri kadar iyi hissettiğinizde cinsel faaliyetlerinize tekrar başlayabilirsiniz. Erkeklerin çoğu cinsel güçlerini tekrar kazanırlar ve kadınların çoğu ameliyattan birkaç ay sonra menstruasyon döngülerinin normale döndüğünü görürler. Bununla birlikte, bazı ilaçlar, cinsel fonksiyonu azaltabilir. Bir sorunla karşılaşırsanız, doktorunuz ya da transplantasyon ekibinizden yardım isteyebilirsiniz.

Soğuk algınlığı veya herpes gibi bir enfeksiyona sahip olmadığı sürece birini öpmek sorun yaratmaz. Her iki tarafın da cinsel birleşmeden önce ve sonra kendilerini su ve sabunla iyice yıkamaları önerilir.
Bağışıklığı baskılayıcı ilaçların bazıları doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltması sebebiyle bu hapları kullanmanız tavsiye edilmez. Spiral gibi rahim içi araçlar da artan enfeksiyon riski yüzünden tavsiye edilmez. Prezervatifler hem enfeksiyonu, hem de istenmeyen gebelikleri önlemenin en iyi yoludur. Diyaframlar da bir diğer seçenektir. Bazı kadınlar bu seçim hakkında kadın doğum uzmanına danışabilirler.

 

Transplantasyon sonrası üreme

Birçok erkek, transplantasyon sonrası çocuk sahibi olmuş ve çok sayıda kadın da sağlıklı çocuklar doğurabilmiştir. Kadınlar, aile sahibi olmaya yönelik isteklerini doktorları ya da transplantasyon ekibinin bir üyesiyle tartışmalıdır. Hamile kalmadan önce en az bir ya da iki yıl beklemelisiniz. Gebelik öncesinde iyi bir karaciğer fonksiyonuna sahip olmanız, sizin ya da bebeğinizin sağlığını tehdit edebilecek herhangi bir hastalığınızın bulunmaması ve düşük dozda bağışıklığı baskılayıcı bir tedavi görüyor olmanız gerekmektedir.

 

Transplantasyon sonrası tatil

Ülkenin ya da dünyanın farklı yerlerine seyahat etmenizi engelleyecek hiçbir sebep yoktur; fakat sağduyunuzu kullanın ve pis gıda ya da suların bulanabileceği ve yetersiz sağlık koşullarının olabileceği yerlerden kaçının. Herhangi bir tatile çıkmadan önce seyahat planlarınızı doktorunuzla tartışın. Bütün gezi boyunca yeterli olacak kadar ilaç almayı unutmayın ve size ulaşılabilecek bir adres bırakın. Seyahat boyunca yanınıza yeterli miktarda ilaç alınız.

 

Transplantasyon sonrası aşılar

Hiçbir canlı ya da atenue (zayıflatılmış) aşı olmamalısınız (Ağızdan çocuk felci, kızamık gibi). Tetanoz gibi ölü ya da inaktif virüs aşılarını olabilirsiniz fakat herhangi bir aşı olmadan mutlaka doktor ya da transplantasyon ekibinizi bundan haberdar etmelisiniz.

 

Transplantasyon sonrası ev hayvanları ve bitkileri

Artan enfeksiyon riski yüzünden ev hayvanları önerilmemektedir. Ancak birçok insan için bir ev hayvanını okşayabilmek ve ona bakabilmek iyileşme sürecini hızlandıran önemli bir faktördür. Balıklar, sürüngenler ve küçük kemirgenler en düşük enfeksiyon riskine sahiptir. Köpekler de diğer bir seçenektir ve kısa tüylü bir cinsi temiz tutmak daha kolaydır. Toksoplazmosis enfeksiyonu yüzünden kedilerden sakınılmalıdır ve kuşlarda, Stafilokok bakterisi taşıdıkları için önerilmezler.
Eğer bir evcil hayvanınız varsa, onun dışkısı ile temas etmekten kaçınmalı ve kafesleri temizlerken lastik eldiven giymelisiniz. En iyisi, bu işi yapmasını başkasından istemektir. Hayvanınızın elinizi ya da yüzünüzü yalamasına izin vermeyiniz; fakat bu kazayla olursa bu bölgeyi hemen su ve sabunla yıkamalısınız. Hayvanınızın yapay kemik, oyuncak, yemek tası gibi gereçlerini temiz ve sizin eşyalarınızdan uzakta tutunuz.

Saksılı ev bitkileri toprak mikroplarından kaynaklanan enfeksiyon tehlikesi nedeniyle önerilmez. Yüksek enfeksiyon riski sebebiyle, transplantasyonun ilk yılı içinde bahçe, tarla ve toprak işleriyle uğraşmamalısınız. Daha sonra bahçeyle az az uğraşabilirsiniz; fakat bitki dikimi ya da yaprak toplamak gibi işlerden sakınınız ve her zaman eldiven giyiniz.

 

Transplantasyon sonrası ev temizliği

Banyo ve mutfağı özellikle de buzdolabını düzenli olarak temizlemelisiniz. Özel dezenfektanlar gerekmez. Normal ev deterjanları ve sıvı sabunlar yeterlidir. Diğer odalarda alışılageldiği gibi temizlenmeli ve yatak takımları haftada bir değiştirilmelidir.